قوانین چک در سامانه صیاد
از ابتدای سال 1400 چکهای جدید باید در سامانه صیاد ثبت و تایید شود و در گزارش زیر به پرسش‌های احتمالی شما درباره اهم تغییرات قانون و چگونگی ثبت، تایید و انتقال چک در سامانه صیاد پاسخ داده شده است.
ظاهر چک چه مشخصاتی دارد؟
رنگ این چک‌ها بنفش است.
در چکهای جدید شناسه یکتای ۱۶ رقمی در سمت چپ بالای هر برگ چک دیده میشود. همچنین بارکد نیز بر روی هر برگ چک چاپ میشود.
عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است.» بر روی چک درج میشود.
الزامات قانونی چکهای جدید چیست؟
تمام صادرکنندگان، انتقال‌دهندگان و ذی‌نفعان چک، ملزم به رعایت موارد زیر هستند:
لزوم ثبت تمام چکهای جدید در سامانه صیاد، هنگام ثبت، تأیید و انتقال
ممنوعیت دارندگان چک برگشتی رفع سوءاثرنشده، از صدور چک جدید و ثبت آن در سامانه صیاد
لزوم صدور چک در وجه ذی‌نفع مشخص و ممنوعیت صدور آن در وجه حامل
جایگزینی پشت‌نویسی چکهای طرح جدید از طریق ثبت انتقال در سامانه صیاد
قانــون اصــلاحح قانــون صــدور چــک بــا هــدف اعتبــار بخشــی بــه چــک و بــه حداقــل رسـاندن صـدور چـک بلامحـل در سـال ۱۳۹۷ توسـط مجلس شـورای اسـامی بـه تصویب رسـید و از ابتـدای سـال 1400 اجرایـی مـی شـود.
در ایــن قانــون نحــوه صــدور، دریافــت و انتقــال چــک تغییراتــی داشــته و افــرادی کــه مبـادلات خـود را بـا چـک انجـام می دهنـد تکالیفـی برعهـده دارنـد. صادرکننـده چـک باید مندرجـات چـک شـامل تاریـخ سررسـید، مبلـغ و اطلاعـات هویتـی ذینفـع را علاوه بـر اینکه در بـرگ چـک درج می کنـد در سـامانه صیـاد نیـز ثبـت کنـد. همچنیـن ذینفـع چـک نیـز هنـگام دریافـت بـرگ چـک بایـد مندرجـات آن را در سـامانه صیاد، اسـتعلام و بـا مندرجات بـرگ چـک تطبیـق دهـد. اشـخاصی کـه قصـد انتقـال چـک را دارنـد نیـز دیگـر نیـازی بـه پشـت نویسـی چـک ندارنـد و بایـد اطلاعـات هویتـی ذینفـع جدیـد را در سـامانه صیـاد ثبــت کنند.
انجـام ایـن امـور از طریـق ابزارهـای دسترسـی بـه سـامانه صیـاد شـامل اینترنت بانـک و موبایل بانــک بانکهــا، برنامکهــای موبایلــی حــوزه پرداخــت و شــعب بانکهــای عامــل امکانپذیـر اسـت. همچنیـن سـایر ابـزار مـورد اسـتفاده بـرای ارائـه خدمـات چـک بـه
مشـتریان شـامل مـواردی ماننـد تلفنبانـک، ابـزار پیامکـی، کدهـای دسـتوری و … نیـز در دسـت بررسـی اسـت کـه توسـط شـبکه بانکـی اطلاع رسـانی خواهنـد شـد.
سامانه صیاد چیست؟
سامانه صیاد با متمرکزسازی درخواست‌های دسته چکهای مشتریان، امکان اعتبارسنجی صاحبان حساب و امضا رو فراهم کرده تا از اختصاص دسته چک به افراد فاقد صلاحیت و بد سابقه جلوگیری کند.
همچنین به لطف این سامانه و با اختصاص شناسه منحصر به فرد به هر برگ چک، استعلام و پیگیری وضعیت چک ساده می شود و بدون شک این کار باعث افزایش اعتبار دسته چک در تبادلات مالی کشور خواهد شد.
ویژگی‌های سامانه صیاد
از مهمترین ویژگی‌های سامانه صیاد کاهش تنش اعتباری و افزایش قدرت نظارت بر فرآیند صدور چک‌ها است.
با فعال شدن این سامانه عملاً در بخش اعتبار پرداختی، امکان رصد جریان چک‌ها وجود دارد.
از ویژگی‌های دیگر دسته چکهای سامانه صیاد می‌توان به حذف نقش شعب بانکی در صدور دسته چک اشاره کرد.
در این سامانه دیگر شعب بانکی مرجع صدور دسته چک نیستند، بلکه فرد درخواست‌کننده دسته‌چک از طریق سامانه بانک مرکزی اعتبارسنجی شده و دسته چک برایش صادر میشود.
دسته چک صیاد متحدالشکل است و تنها لوگوی بانک‌ها وجه تمایز آن‌ها از یکدیگر است.
نحوه استعلام چک صیادی
در راستای توسعه خدمات سامانه صدور یکپارچه الکترونیک دسته چک (صیاد) و با هدف ایجاد شفافیت در فضای کسب و کار از طریق ارائه خدمت استعلام مربوط به سوابق چک برگشتی مشتریان، اطلاع از وضعیت اعتباری صادرکننده چک صیادی با اخذ استعلام از طریق پایگاه اطلاع رسانی بانک مرکزی قابل بهره برداری است.
هموطنان گرامی می‌توانند با مراجعه به پایگاه اطلاع‌رسانی بانک مرکزی و ارسال شناسه استعلام 16 رقمی مندرج در چکهای صیادی، از وضعیت اعتباری صادرکننده چک مطلع شوند.
نحوه استعلام وضعیت اعتباری چک صیادی
همچنین در سامانه پیامکی 701701 بانک مرکزی، میزان اعتبار صادر کننده چک با عنوان یک رنگ خاص به پیام دهنده اعلام می شود:
وضعیت سفید:
صادر کننده چک هیچ سابقه رفع سوء اثر نشده ای در داشتن چک برگشتی ندارد.
وضعیت زرد:
دارای 1فقره چک برگشتی یا حداکثر میبلغ 5میلیون تومان تعهد برگشتی
وضعیت نارنجی:
2 تا 4 فقره چک برگشتی با حداکثر مبلغ 20 میلیون تومان
وضعیت قهوه ای:
5 تا 10 فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ 50 میلیون تومان
وضعیت قرمز:
بیشتر از 10 فقره چک برگشتی یا مبلغ بیش از 50 میلیون تومان
توضیحات تکمیلی استعلام وضعیت اعتباری چک:
هزینه هر استعلام موفق 3500 ریال است.
هزینه اخذ شده، ارتباطی با تعداد پیام های پاسخ ارسال شده برای درخواست کننده استعلام ندارد.
لازم است متن ارسالی جهت اخذ استعلام بدون هیچگونه کاراکتر اضافی همچون خط فاصله و فقط به صورت عددی در قالب اعلام شده برای سامانه ارسال گردد.
درحال حاضر از هر شماره تلفن همراه تنها چهار استعلام در روز قابل اخذ می باشد.
چنانچه درخواست کننده استعلام قبل از تکمیل عملیات استعلام اقدام به ارسال استعلامات متعدد نماید، نتیجه ارسال شده مربوط به آخرین شناسه استعلام اخذ ارسال شده خواهد بود.
در خصوص اشخاص حقوقی فاقد شناسه ملی ثبت شده در پایگاه داده بانک مرکزی، امکان اخذ استعلام وجود نخواهد داشت. این موضوع در پیامک پاسخ با عبارت «شناسه ملی ..... قابلیت استعلام ندارد» اطلاع رسانی می گردد.
در خصوص برگ چک های متعلق به اشخاص حقیقی دارای حساب مشترک، وضعیت اعلام شده مربوط به فرد دارای بالاترین مبلغ و بیشترین تعداد چک برگشتی از بین صاحبان حساب خواهد بود.
در صورتی که به هر دلیل اعم از بروزرسانی زیرساخت های اطلاعاتی تا مدت زمان 15 دقیقه پاسخی از مرکز صیاد دریافت نگردد نتیجه با پیامک «عدم امکان اخذ استعلام» به کاربر اعلام خواهد شد. بدیهی است کاربران می توانند در مقاطع زمانی بعدی نسبت به اخذ استعلام اقدام نمایند.
تمامی پیامک های اطلاع رسانی در خصوص استعلامات ارسال شده فقط با سرشماره 701701 به کاربران اطلاع رسانی می شود. بر این اساس ضروری است کاربران محترم در کنترل سرشماره پیامک های واصله دقت لازم را مبذول دارند.
دانستنی های چک
مشخصات امنیتی طرح چک صیاد
استفاده از طراحی خطی، الیاف فلورسنتی، کاغذ حساس به مواد شیمیایی، چاپ نامرئی و ریز نوشته از مهمترین مشخصات امنیتی چکهای صیاد است.
در این اسناد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران منتشر شده جزئیات این چک را مشاهده میکنید.
به نقل از دنیای اقتصاد بر اساس اعلام بانک مرکزی، دسته چکهای جدید از امروز(۲۰دی ماه) در شبکه بانکی توزیع میشود
توزیع دسته چکهای جدید از امروز
دسته چکهایی که از امروز(۱۳۹۹.۱۰.۲۰) به مشتریان تحویل داده میشود، دارای تاریخ اعتبار هستند. به این معنی که اشخاص تا تاریخ معینی مجاز هستند که از دسته‌چک خود استفاده کرده و چک صادر کنند و بعد از تاریخ اعتبار که روی تمام برگه‌های دسته‌چک نیز با عبارت «صدور این برگه چک حداکثر تا مورخ -------- مجاز است» مشخص میشود، دسته‌چک قابل استفاده نخواهد بود و باید با مراجعه به بانک تعویض شود؛ لذا صدور چک پس از تاریخ اعتبار آن ممکن نیست و این مهم از طریق سامانه صیاد کنترل خواهد شد.
به موجب قانون اصلاح قانون صدور چک، صدور و پشت‌نویسی چک در وجه حامل ممنوع شده و ثبت انتقال چک در سامانه صیاد جایگزین پشت‌نویسی چک میشود.
همچنین از امروز صدور چک در وجه حامل مربوط به دسته‌چک‌های جدید ممنوع است و توسط بانک پذیرش و کارسازی نخواهد شد. برگه چکهای مربوط به دسته‌چک‌های جدید همچنان تا اطلاع ثانوی امکان انتقال به اشخاص از طریق پشت‌نویسی را خواهند داشت.
در صورت کافی نبودن موجودی حساب برای وصول وجه چک، بانک موظف است نسبت به پرداخت وجه چک از محل موجودی قابل برداشت متعلق به صادرکننده چک در سایر حساب‌های وی در همان بانک اقدام کند.
صدور دسته‌چک برای دارندگان چک برگشتی رفع سوءاثرنشده تحت هیچ عنوان مجاز نیست؛افراد می‌بایست در استفاده از چک به عنوان یک ابزار پرداخت، دقت کافی داشته و حتی‌المقدور از برگشت خوردن آن پیشگیری کنند.
در صورت برگشت خوردن چک، صادرکننده چک باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن نسبت به رفع سوء اثر از آن به روش‌های اعلامی در قانون و ضوابط ابلاغی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اقدام کند؛ چراکه فارغ از مباحث کیفری و حقوقی، محرومیت‌های الزامی مصرح در قانون، می‌تواند آثار و مشکلات جدی در زمینه ارائه خدمات بانکی به اشخاص حقیقی و حقوقی که دارای چک برگشتی رفع سوءاثر نشده هستند، به همراه داشته باشد.
رفع سوءاثر از چک برگشتی در سامانه یکپارچه بانک مرکزی، صرفاً در صورت تحقق یکی از شرایط زیر امکان‌پذیر است:
۴-۱- واریز کسری مبلغ چک به حساب جاری نزد بانک و ارایه درخواست مسدودی این وجه. در این صورت حساب مشتری صادر کننده چک به میزان کسری چک برگشت‌خورده مسدود شده و بلافاصله رفع سوء اثر صورت می‌پذیرد. بانک نیز موظف است واریز مبلغ را ظرف مدت سه روز به شیوه‌ای اطمینان‌بخش و قابل استناد، از جمله مکاتبه، به اطلاع دارنده چک برساند.
۴-۲- ارائه لاشه چک به بانک محال‌علیه
۴-۳- ارائه رضایت‌نامه رسمی (تنظیم‌شده در دفاتر اسناد رسمی) از دارنده چک یا نامه رسمی از شخص حقوقی دولتی یا عمومی غیردولتی دارنده چک
۴-۴- ارائه نامه رسمی از مرجع قضایی یا ثبتی ذی‌صلاح مبنی بر اتمام عملیات اجرایی در خصوص چک
۴-۵- ارائه حکم قضایی مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب در خصوص چک
۴-۶- سپری شدن مدت سه‌سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت، مشروط به عدم طرح دعوای حقوقی یا کیفری در خصوص چک توسط دارنده
۵- وفق قانون، اعمال محرومیت‌های زیر برای صادرکنندگان چک برگشتی الزامی است:
۵-۱- عدم افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید
۵-۲- مسدود کردن وجوه کلیه حساب‌ها و کارت‌های بانکی و هر مبلغ متعلق به صادرکننده که تحت هر عنوان نزد همان بانک یا مؤسسه اعتباری دارد به میزان کسری مبلغ چک
۵-۳- عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانت‌نامه‌های ارزی یا ریالی
۵-۴- عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی
۵-۵- ممنوعیت صدور دسته‌چک جدید در سامانه صیاد
همان‌طور که در «اطلاعیه شماره ۲» این بانک اعلام شد، قانونگذار، محرومیت‌های ذکر شده در بندهای ۶-۱، ۶-۳ و ۶-۴ فوق را صرفاً در خصوص برخی بنگاه‌های اقتصادی، به تشخیص شورای تأمین استان و با رعایت شرایط مقرر در آیین‌نامه مصوب هیأت وزیران و البته فقط برای یک سال قابل تعلیق دانسته است.قائل شدن استثناء از محرومیت‌های فوق (به دلیل برگشت خوردن چک) برای سایر اشخاص، به هیچ وجه امکان‌پذیر نخواهد بود.
۶- عملیات صدور، انتقال و وصول برگه‌های دسته‌چک‌هایی که پیش از تاریخ ۱۳۹۹.۱۰.۲۰ به مشتریان ارائه شده است، به روال سابق انجام میشود.
۷- سایر اقدامات لازم و اطلاعات تکمیلی در خصوص اجرای «قانون اصلاح قانون صدور چک»، متعاقباً و به تدریج در زمان مقتضی اعلام خواهد شد./