آسیانیوز ایران؛ سرویس علم و تکنولوژی:
سفر به مریخ با چالش‌های فیزیکی، تکنولوژیکی و روانی مواجه است؛ از تابش اشعه‌های کیهانی تا مشکلات تامین منابع، این ماموریت علمی می‌تواند به سفری یک‌طرفه برای فضانوردان تبدیل شود.بررسی دلایل و چالش‌های سفر بی‌بازگشت به مریخ، از مشکلات فیزیولوژیکی تا محدودیت‌های تکنولوژیکی که سفر به مریخ را به مأموریتی یک‌طرفه تبدیل می‌کند. مریخ، سیاره سرخ، از دیرباز ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. با پیشرفت علم و فناوری، رویای سفر به این سیاره دوردست بیش از پیش به واقعیت نزدیک شده است. اما چرا بسیاری از دانشمندان و متخصصان فضایی معتقدند که سفر به مریخ می‌تواند یک سفر بی‌بازگشت باشد؟
تصور کنید خود را برای سفری یک‌طرفه به مریخ آماده کرده‌اید؛ سفری که هرگز بازگشتی در کار نیست. این دقیقاً همان رویایی بود که شرکت مارس‌وان به ۲۰۲ هزار داوطلب از سراسر جهان از جمله ایرانی‌ها وعده داد. اما حالا، پس از گذشت یک دهه، این پروژه بلندپروازانه با شکست مواجه شده است. چه شد که این مأموریت انقلابی به سرانجام نرسید؟ آیا واقعاً سکونت انسان در مریخ با فناوری امروزی ممکن است؟ داستان جذاب و عبرت‌آموز این پروژه فضایی را بخوانید.
رویای دیرینه بشر برای فتح مریخ
از زمانی که انسان توانست پا به ماه بگذارد، نگاه‌ها به سوی مریخ چرخید. این سیاره سرخ، با شباهت‌های نسبی به زمین، همواره به عنوان مقصد بعدی اکتشافات فضایی بشر مطرح بوده است. اما واقعیت‌های علمی و فنی نشان می‌دهد که سفر به مریخ، برخلاف سفر به ماه، می‌تواند یک ماموریت یک طرفه باشد.
چالش‌های فیزیکی سفر به مریخ
۱. فاصله طولانی و زمان سفر
مریخ در بهترین حالت، حدود ۱۴۰ میلیون کیلومتر از زمین فاصله دارد. این فاصله بسیار بیشتر از فاصله زمین تا ماه است و سفر به مریخ می‌تواند بین ۶ تا ۹ ماه طول بکشد. این زمان طولانی، چالش‌های جدی برای سلامت جسمی و روانی فضانوردان ایجاد می‌کند.
۲. تابش اشعه‌های کیهانی
در طول سفر به مریخ، فضانوردان در معرض تابش شدید اشعه‌های کیهانی قرار می‌گیرند. این اشعه‌ها می‌توانند آسیب‌های جدی به DNA سلول‌های بدن وارد کنند و خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند. محافظت کامل در برابر این اشعه‌ها با فناوری فعلی بسیار دشوار است.
۳. جاذبه کم و اثرات آن بر بدن
جاذبه در مریخ حدود یک سوم جاذبه زمین است. قرار گرفتن طولانی مدت در این شرایط می‌تواند منجر به پوکی استخوان، ضعف عضلانی و مشکلات قلبی-عروقی شود. بازگشت به زمین پس از مدت طولانی زندگی در مریخ می‌تواند برای بدن بسیار چالش‌برانگیز باشد.
چالش‌های تکنولوژیکی سفر به مریخ
۱. سوخت و انرژی برای بازگشت
یکی از بزرگترین چالش‌های سفر به مریخ، تامین سوخت کافی برای بازگشت است. حمل سوخت کافی برای یک سفر رفت و برگشت، وزن فضاپیما را به شدت افزایش می‌دهد و هزینه‌های ماموریت را چندین برابر می‌کند. تولید سوخت در مریخ نیز با چالش‌های فنی زیادی روبروست.
۲. حفاظت در برابر شرایط جوی مریخ
اتمسفر مریخ بسیار رقیق است و عمدتاً از دی‌اکسید کربن تشکیل شده است. این شرایط نه تنها تنفس را غیرممکن می‌سازد، بلکه حفاظت در برابر تابش خورشید و نوسانات دمایی شدید را نیز دشوار می‌کند. طراحی سکونتگاه‌هایی که بتوانند در درازمدت از انسان‌ها محافظت کنند، چالشی بزرگ است.
۳. تامین منابع حیاتی
آب، غذا و اکسیژن از ضروریات حیات هستند. تامین این منابع برای یک ماموریت طولانی مدت در مریخ، چالشی جدی است. گرچه شواهدی از وجود آب در مریخ یافت شده، اما استخراج و تصفیه آن نیازمند فناوری‌های پیشرفته است. تولید غذا و اکسیژن در محیط مریخ نیز با دشواری‌های زیادی همراه است.
چالش‌های روانی و اجتماعی
۱. انزوا و دوری از زمین
زندگی در مریخ به معنای جدایی کامل از تمام آنچه در زمین می‌شناسیم است. این انزوای شدید می‌تواند اثرات روانی عمیقی بر فضانوردان داشته باشد. ارتباط با زمین نیز به دلیل فاصله زیاد، با تاخیر همراه خواهد بود که این مسئله می‌تواند احساس تنهایی و جدایی را تشدید کند.
۲. زندگی در محیط بسته و محدود
فضانوردان مجبور خواهند بود زمان زیادی را در محیط‌های بسته و محدود سپری کنند. این شرایط می‌تواند منجر به بروز مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب و حتی توهم شود. مدیریت روابط انسانی در چنین شرایطی نیز چالش بزرگی خواهد بود.
چالش‌های اخلاقی و قانونی
۱. مسئولیت‌پذیری در قبال جان فضانوردان
فرستادن انسان‌ها به ماموریتی که احتمال بازگشت از آن بسیار کم است، چالش‌های اخلاقی جدی ایجاد می‌کند. آیا این اقدام با اصول اخلاقی سازگار است؟ چه کسی مسئولیت جان فضانوردان را بر عهده خواهد گرفت؟
۲. قوانین بین‌المللی و مالکیت فضایی
استقرار در مریخ سوالات حقوقی زیادی را مطرح می‌کند. چه کسی مالک منابع مریخ خواهد بود؟ آیا قوانین زمین در مریخ نیز اعمال می‌شوند؟ این مسائل نیازمند توافقات بین‌المللی گسترده است.
تحقیقات و پیشرفت‌های اخیر
با وجود تمام این چالش‌ها، تلاش‌های زیادی برای غلبه بر موانع سفر به مریخ در جریان است. سازمان‌های فضایی و شرکت‌های خصوصی در حال توسعه فناوری‌هایی هستند که می‌تواند برخی از این مشکلات را حل کند. به عنوان مثال، ناسا در حال کار بر روی سیستم‌های پیشرفته حفاظت در برابر تشعشعات و روش‌های تولید اکسیژن در مریخ است.
نتیجه‌گیری: آینده سفر به مریخ
سفر به مریخ، با وجود تمام چالش‌ها و خطرات، همچنان یکی از بزرگترین آرزوهای بشر است. اگرچه در حال حاضر، این سفر به عنوان یک ماموریت بی‌بازگشت در نظر گرفته می‌شود، اما پیشرفت‌های علمی و فناوری می‌تواند در آینده، امکان بازگشت از مریخ را فراهم کند. چالش‌های پیش رو، از مشکلات فیزیولوژیکی گرفته تا محدودیت‌های تکنولوژیکی، همگی نیازمند راه حل‌های نوآورانه هستند. تلاش‌های جهانی برای غلبه بر این موانع، نه تنها می‌تواند رویای سفر به مریخ را محقق سازد، بلکه می‌تواند منجر به پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه‌های مختلف علمی و فناوری شود. در نهایت، سفر به مریخ فراتر از یک ماجراجویی علمی است. این سفر، نمادی از توانایی بشر در غلبه بر چالش‌های بزرگ و گسترش مرزهای دانش و تجربه انسانی است. حتی اگر اولین سفرها به مریخ بی‌بازگشت باشند، آنها راه را برای آینده‌ای باز می‌کنند که در آن، سفر بین سیاره‌ای می‌تواند به واقعیتی دست‌یافتنی تبدیل شود. در حالی که ما به عنوان گونه انسانی به سوی این هدف بزرگ حرکت می‌کنیم، باید به یاد داشته باشیم که هر قدم در این مسیر، فرصتی برای یادگیری، نوآوری و پیشرفت است. چالش‌های سفر به مریخ، ما را وادار می‌کند تا مرزهای دانش و فناوری را گسترش دهیم و راه حل‌هایی بیابیم که می‌تواند زندگی در زمین را نیز بهبود بخشد.
لغو سفر بدون بازگشت به مریخ
حدودا ده سال پیش بود که شرکتی به نام مارس وان خبر داد می خواهد بعد از گزینش، ۱۰۰ نفر را از سراسر دنیا عازم سفر بدون بازگشت به مریخ کند. در مرحله نخست فراخوان این شرکت 202،586 نفر از سراسر دنیا برای سفر بدون بازگشت به مریخ اعلام آمادگی کردند که بعد از گزینش نهایی صد نفر از جمله سه ایرانی به نام های الهه نوری، صادق مدرسی و سعید قندهاری انتخاب شدند.حالا مارس وان که در سوئیس استقرار دارد اعلام ورشکستگی کرده و خبر داده که قادر به انجام ماموریت سفر بدون بازگشت به مریخ و انتقال این صد نفر به سیاره سرخ نیست. واحد غیرانتفاعی این شرکت به نام بنیاد مارس وان البته هنوز دایر است اما فعالیتی ندارد و بعید به نظر می رسد که پروژه سفر بدون بازگشت به مریخ آن عملیاتی شود. ایده اصلی مارس وان برای سفر بدون بازگشت به مریخ تفاوت چندانی با دیگر رقبایش نداشت؛ طبق برنامه قرار بود که در ابتدا چند ماموریت بدون سرنشین توسط این شرکت به مریخ انجام شود و پایگاه هایی برای سکونت انسان از طریق ربات در سیاره سرخ بنا گردد. در ادامه ماموریت های دیگری برای انتقال افرادی که پیشتر برای این سفر اعلام آمادگی کرده بودند انجام می گرفت. نکته عجیب در مورد مارس وان اینکه قرار بود بخش اعظمی از بودجه مورد نیاز برای این سفر بدون بازگشت به مریخ را از طریق یک برنامه تلویزیونی تامین کند. برنامه نیز شرحی واقعی از فرایند آماده سازی فضانوردان منتخب برای این سفر بود. در مدت زمان تعیین شده برای ثبت‌نام، 202 هزار و 586 نفر از 140 کشور جهان متقاضی حضور در این پروژه شدند.
نام ۶ ایرانی در فهرست نهایی سفر به مریخ
در ثبت‌نام اولیه، نام 14 ایرانی دیده می‌شد که پس از بررسی شرایط متقاضیان، فهرست 705 نفره‌ای از سوی شرکت مارس وان در می 2014 (اردیبهشت 93) منتشر شد که بر اساس آن، هفت داوطلب ایرانی شرایط لازم را برای حضور در مرحله بعد گزینش داشتند. در آخرین فهرست که منتشر شده است، 663 داوطلب برای حضور در مراحل بعدی و طی مراحل پزشکی و مصاحبه‌های تخصصی انتخاب شدند که نام شش ایرانی شامل: علی رسول‌زاده 23 ساله، صادق مدرسی 29 ساله، الهه نوری 20 ساله، رامین سعیدی‌آذر 31 ساله (ساکن ایتالیا)، زهره فتوره بنابی 32 ساله و سحر وقوعی 36 ساله (ساکن آمریکا) دیده می‌شود.در این فهرست، کشورهای آمریکا، هند و چین با بیشترین داوطلب، رتبه‌های یک تا سه را به خود اختصاص دادند.
شرکت مارس وان طراح ناموفق سفر بی بازگشت به مریخ
مارس وان یک شرکت خصوصی از هلند بود که با ادعای فرود آوردن نخستین انسان‌ها در مریخ و ایجاد یک کلونی دائمی انسان جهت اسکان انسان در مریخ اقدام به جمع‌آوری کمک‌های مالی کرد.
این شرکت توسط کارآفرین هلندی باس لانس‌دورپ در سال ۲۰۱۰ تأسیس شد. در زمان فعالیت آن، برنامه این پروژه، امکان تحقق از نظر فنی و مالی، و همچنین مسائل اخلاقی مربوط به آن به‌طور گسترده از جانب دانشمندان، مهندسان و فعالان صنعت هوافضا مورد انتقاد قرار گرفته‌بود.